تیرآهن یکی از زیردستههای پروفیل فولادی محسوب میشود که در صنعت ساخت و سار کاربرد دارد. همانطور که میدانید ساختمانسازی یکی از اساسیترین صنایع کشور محسوب میشود. به همین دلیل است که پروفیل و در زیر آن تیر آهن هم یکی از محصولات مهم به شمار میرود. به طوری که افزایش قیمت این محصول تاثیر زیادی در بالا رفتن نرخ ساختمان داشته است. در این مطلب شما را با انواع تیر آهن و نکاتی برای خرید آن آشنا میکنیم.
تیرآهن چیست؟
نیازی به گفتن نیست که تیرآهن یه شاخه پروفیلی با وزن سنگین است که از آن برای ساخت و ساز استفاده میشود. این نوع پروفیل قادر است بخش زیادی از نیروی حاصل از نیروی برشی و لنگر خمشی را به راحتی تحمل کند. برای تولید تیر آهن از نورد گرم استفاده میکنند. دو نوع معمولی و هاش تیرآهن با مراحل متفاوتی تولید میشوند و هر کدام نیز ویژگیهای خاص خود را دارند.
تیراهن بیشترین کاربرد را برای ساختمان دارد و براساس عرض و بال به انواع مختلفی تقسیم میشود.
اسکلت ساختمان با استفاده از همین محصول بنا میشود و سپس سایر مصالح ساختمانی را بر روی آن سوار میکنند. افزایش مقاومت ساختمان مهمترین دلیل استفاده از این پروفیل است.
برای ایجاد ستون، خرپا، تیرها، راهپله و … از تیرآهن استفاده میشود. این محصول شباهت زیادی به ناودانی دارد و شامل دو بخش جان و بال است. به قسمت اصلی و میانی آن جان و به لبههای کناری آن بال گفته میشود. از آنجایی که کاربرد تیرآهن در ساختمان سازی بالاست، قیمت این محصول را هم افزایش میدهد و به یکی از گرانترین مصالح ساختمانی تبدیل شده است.
آشنایی با انواع تیر آهن موجود در بازار
تیرآهنهایی که در بازار موجود است، به انواع مختلفی دستهبندی میشوند. هر کدام از این محصولات هم به منظور خاصی کاربرد دارند. اگر قصد ساخت و ساز دارید، آشنایی با انواع تیراهن ضرورت دارد. این محصول براساس چند معیار دستهبندی میشود. برای مثال آن را براساس استاندارد تولید و یا علامت اختصاری و سایز و اندازه تقسیم بندی میکنند.
تیرآهن چه کاربردی دارد؟
غالبا کاربرد تیرآهن در ساختمان سازی است که در قسمتهای مختلف این صنعت استفاده میشود. ضمن اینکه تیر آهن انواع مختلفی دارد و هر نوع هم برحسب شکل، ضخامت، وزن و مقاومت برای قسمتهای خاصی از ساختمانسازی استفاده میشود. مهمترین کاربرد تیر آهن عبارت است از:
استفاده برای اسکلت سازه فولادی
یکی از مهمترین کاربردهای تیر آهن برای استفاده رد قسمت اسکلت ساختمان است. اسکلت بندی ساختمان هم به منظور ایجاد مقاومت و استحکام کافی در ساختمان انجام میشود. برای ساخت اسکلت از چهار نوع تیر اهن استفاده میشود که شامل تیر آهن بال پهن (H)، تیرآهن اروپایی، تیرآهن نیم پهن و لانه زنبوری است.
قبل از اینکه تیرآهن مورد نیاز خریداری شود، ابتدا یک مهندس اسکلت ساختمان را طراحی میکند. سپس برحسب نیاز نوع تیرآهن خریداری و استفاده میشود.
استفاده برای کفی ستون
یکی دیگر از کاربردهایی که تیر آهنها دارند، استفاده برای ساخت صفحات کفی ستونی و صفحات فولادی است. این صفحات با ضخامتهای مختلفی هستند و نوع تیرآهن هم با توجه به ضخامت آنها استفاده میشود. یکی از مزیتهای استفاده تیر اهن برای کفی ستون، امکان دریلکاری، ایجاد سوراخ و مشعلکاری در زمان اتصال پیچ یا برشکاری است. کفی ستون برای اتصال نبشی به ستون کاربرد دارند و مقاومت ساختمان را افزایش میدهد.
در واقع میتوان نبشی و ستون را بر روی کفی ستون سوار کرد تا از آنها مقاومت کند. بخش زیادی از بار ساختمان برعهده ستون است.
استفاده به عنوان ستون ساختمان
برای اینکه مقاومت ساختمان را افزایش دهید، قطعا به ستون نیاز دارید. در این صورت با کمک تیرآهن بال پهن (H) میتوان این ستونها را در ساختمان ایجاد کرد. حالا اگر قرار باشد ساختمان چند طبقه بزنید، قطعا ستونهای بیشتری نیاز دارید. در عین حال باید قسمتی از ستون هم از سقف بیرون زده شود تا بتوانید ستون طبقه بعد را به آن متصل کنید. در غیر این صورت قادر به ساخت طبقه بعدی نخواهید بود.
درست کردن سازههای بتنی با کمک بتن و میلگرد هم روش دیگری برای ساخت ستون است.
استفاده به عنوان شاه تیر و تیرهای اصلی
یکی از قسمتهای ساختمان تیر یا عضو افقی سازه فولادی است که در قسمت سقف ساختمان قرار میگیرد. تیرهای اصلی و شاهتیر باید بر روی ستونها متصل شوند. همچنین با کمک یک پلیت این تیرها به یک دیگر متصل میشوند تا مقاومت ساختمان بالا رود.
شاه تیر هم به ستون متصل میشود. به این صورت که از یکسو با کمک یک نبشی در طول بال تیر آهن و از سمت دیگر به ستون متصل میشود. شاهتیر به منظور نگهداشتن هر طبقه کاربرد دارند و وجود آنها در اسکلت فولادی ضرورت دارد. تمامی تیرهای اصلی و شاهتیر از همان تیرآهنها تهیه میشوند.
استفاده برای تیرک های میانی
در کنار شاهتیرهای که در اسکلت سازه فولادی استفاده میشود، تیرکهای میانی هم قرار دارند که البته اهمیتشان نسبت به شاهتیر کمتر است. با این حال به افزایش تحمل و مقاومت ساختمان کمک زیادی میکنند. تیرکهای میانی در قسمت بالا و پایین تیرهای اصلی و شاهتیر قرار میگیرند. به شکلی که در هم قفل میشوند تا مقاومت آنها در برابر فشار افزایش یابد. تیرکهای میانی هم با استفاده از همان تیرآهنها تهیه میشود.
کاربرد تیرآهن در تیرهای باریک کرومیت
در ساختمان سازی از تیرکهای بلند و باریکی استفاده میشود که بر روی تیر اصلی قرار میگیرند. تیرهای مکرومیت دارای یک قسمت نشیمنگاه هستند که آنها را بر روی تیر اصلی قرار میدهند تا استقامت ساختمان بالاتر رود.
استفاده از تیرآهن به عنوان خرپا
خرپا به قسمتهایی گفته میشود که زاویه دار است و برای ساخت سقف سوله، انبار و … کاربرد دارد. برای ساخت خرپا، تیرآهنهای مخصوص این کار در کنار همدیگر قرار میگیرد. تیرآهنهایی که برای تراس و خرپا استفاده میشوند، باریک نیستند و شما قادرید از آنها برای هر نوع سقفی استفاده کنید.
انواع تیرآهن براساس علامت اختصاری
براساس این دستهبندی تیرآهن موجود در بازار به 4 نوع تقسیم بندی میشود که عبارتند از: IPE، INP، IPB و CPE.
تیر آهن IPE
تیر آهن IPE یکی از رایجترین نوع تیرآهنهای موجود در بازار است. این محصول هم در ایران و هم در کشورهای اروپایی تولید میشود. شکل آن شبیه حرف انگلیسی I است. ضخامت بالهای آن به گونهای است که تولیدکننده قادر به تغییر آن نیست. بیشتر تیرآهنهایی که در ایران و کشورهای اروپایی تولید میشود، از همین نوع هستند.
از مشخصات تیر آهن IPE میتوان به یکسان و یکنواخت بودن ضخامت بالهای ابتدا و انتهای آن اشاره کنیم. البته باید از دو سر تیرآهن به آن نگاه کنید تا متوجه این مشخصه شوید.
بیشتر ساختمانهایی که در ایران ساخته میشود، به همین نوع تیر اهن نیاز دارند. به همین دلیل فروش بیشتری در بازار ایران دارد. این محصول بین 8 تا 16 متر طول دارد. ارتفاع آن نیز شامل 80، 100 و 600 میلیمتر است. تیرآهنهای IPE با عرض 46 میلی متر شروع و تا 220 میلیمتر ادامه دارند.
تیرآهن INP
نوع دیگری از تیر اهن موجود در بازار INP نام دارد. این محصول فاصله بال از جان تیرآهن زیاد است و در عین حال بال آن ضخامت کمتری دارد. این محصول به شکل I طراحی شده است و بیشتر در کشور روسیه و چین تولید میشود. البته ایران هم یکی از کشورهای تولید کننده تیراهن INP است.
از مشخصات این محصول باید به نازکی بال در قسمت ابتدای تیرآهن اشاره کنیم. هر چقدر به سمت انتهای محصول پیش بروید، ضخامت بال بیشتر میشود. در واقع اگر از قسمت سر تیرآهن به آن نگاه کنید، متوجه یک شیب ملایم در ضخامت بالها میشوید.
محصولاتی که از کشورهای خارجی وارد بازار ایران میشوند بیشتر تولیدات کشورهایی مثل کره، آلمان، اسپانیا و لهستان هستند. هرچند از چین و روسیه هم تیرآهن INP وارد بازار ایران میشود.
محصولات تولید چین روسیه با تیرآهنهای IPE شباهت زیادی دارند و بنابراین تشخیص را برای مشتری کمی سخت میکنند. ممکن است نقشه ساختمان شما براساس INP باشد، اما به اشتباه از محصولات IPE چین و روسیه استفاده کنید.
تیرآهن IPB یا هاش
یکی دیگر از انواع تیر آهن موجود در بازار IPB نام دارد که ساختار آن شبیه حرف H است. این محصول عرض بیشتری دارند و طول بالشان نسبت به تیراهن IPE بیشتر است. تیرآهنهای بال پهن H یا همان IPB دارای طول بال زیادی هستند که از همین نشانه هم تشخیص داده میشوند.
اگر در کنار نام تیرآهن، حرف لاتین V را مشاهده کردید (IPBv)، به این معناست که وزن محصول بالاست. اگر حرف L را در کنار IPB مشاهده کردید، نشانه سبک بودن تیرآهن است.
تیرآهن CPE یا لانه زنبوری
زمانی که شما تیراهن CPE را برش بزنید و دوباره جوش دهید، پروفیل تکمیل میشود که به شکل لانه زنبور یا شش ضلعی درمیآید. برای تولید تیراهنهای لانه زنبوری حفرههای توخالی درنظر میگیرند که شباهت زیادی به همان لانه زنبور دارند. به همین دلیل است که به CPE لانه زنبوری هم گفته میشود.
این نوع تیراهن مقاومت خمشی زیادی دارد که به دلیل وزن کم در مقایسه با تیر نورد شده شبیه به آن تحمل بیشتری دارد. تیرآهنهای لانه زنبوری با ارتفاع 18 سانتیمتر، قابلیت افزایش ارتفاع تا 27 سانتیمتر را نیز دارند.
دسته بندی تیرآهن براساس سایز
یک معیار دیگر هم برای دستهبندی تیرآهنهای موجود در بازار وجود دارد. در واقع محصولاتی که اغلب مشتریان با آن آشنایی دارند، براساس سایز و اندازه است. براین اساس میتوان گفت انواع تیرآهن عبارتند از:
تیرآهن 12
یکی از سایزهای تیراهنهای موجود در بازار با نام تیراهن 12 شناخته شده است. این محصول دارای وزنی بین 10.4 تا 26.8 کیلوگرم در ازای هر متر است. این نوع تیرآهن در صنایع ساخت و سایز کاربرد زیادی دارد. برای پوشش سقف، تیر و یا قرار دادن در ستون از همین تیرآهن استفاده میشود.
تیرآهن 12 در ایران هم تولید میشود و برندهای زیادی هستند که همین محصول را راهی بازار میکنند.
تیرآهن 14
یکی دیگر از انواع تیر اهن برحسب سایز، تیرآهن 14 است که جزء پرکاربردترین نوع تیرآهن در بازار ایران محسوب میشود. وزن آن به ازای هر متر بین 12.9 تا 33 کیلوگرم است. از آن برای خرپا، نعل و پوشش سقف استفاده میشود. در تمامی کارخانههای فولاد ایران تیرآهن 14 تولید میشود.
تیرآهن 16
از دیگر تیر اهنهای پرمصرف ایران میتوان به سایز 16 اشاره کنیم. این محصول به ازای هر متر بین 15 تا 41 کیلوگرم وزن دارد. از آن برای پل لانه زنبوری، پوشش سقف و ساخت خرپا استفاده میشود.
تیرآهن 18
یکی دیگر از محبوبترین تیراهنهای موجود در بازار سایز 18 است. این محصول در ازای هر متر وزنی در حدود 18 تا 49 کیلوگرم دارد. همانند تیرآهنهای 14 و 16 این محصول هم در صنعت ساخت و ساز پرکاربرد است.
تیرآهن 20
اگر به دنبال یک تیرآهن با وزن و مقاومت بالا هستید، تیراهن 20 را به شما توصیه میکنیم. این محصول با سازه بزرگتر، دارای مقاومت بالایی نیز هست. وزن آن در ازای هر متر بین 22 تا 60 کیلوگرم است.
این تیرآهن دارای وزن و مقاومت بیشتری نسبت به سایر سایزها بوده و در سازه های بزرگ که نیاز به مقاومت بیشتری دارند مورد استفاده قرار می گیرد. وزن این محصول مابین 22 تا 60 کیلوگرم می باشد.
مزایا استفاده از تیرآهن
ساختمانسازی امروز با آنچه که در گذشته بود، تفاوت زیادی دارد. امروزه سازههای فولادی و پروفیل به عنوان یکی از مهمترین مصالح ساختمانی محسوب میشوند. در حالی که در گذشته این چوب بود که بیشترین نقش را در ساختمان سازی ایفا میکرد. دلایل استفاده از تیرآهن در ساختمان سازی عبارت است از:
- به منظور اتصال قطعات مختلف به یکدیگر
- استفاده در ارتفاعات زیاد
- افزایش مقاومت ساختمان
- اجرا و نصب سریع و آسان
ضمن اینکه در حال حاضر تولیدکنندهها محصولاتشان متنوعی را راهی بازار میکنند. قطعات از پیش ساخته کار ساختمانسازی را آسان تر کرده است. البته قبل از اینکه اقدام به خرید تیرآهن کنید، ابتدا باید برآورد مهندسی از آن داشته باشید. احداث سوله، کارگاه و یا ساختمان با استفاده اسکلت فولادی و پروفیلهای از پیش ساخته آسانتر شده است.
معایب استفاده از تیر آهن
اگرچه استفاده از این محصولات با مزیتهای زیادی همراه است. اما معایبی نیز دارد که عبارتند از:
خوردگی تیرآهن به دلیل زنگزدگی
در این مورد باید قبل از استفاده تیرآهن آن را رنگ بزنید. استفاده از ضدزنگ بر روی محصول آن را در مقابل نم و رطوبت مقاوم میکند. بنابراین از هزینه دوباره پیشگیری میشود. به طور کلی آلیاژ فولاد در مقابل اکسیژن و رطوبت دچار خوردگی و پوسیدگی میشود. تیرآهنها هم از این قانون مستثنی نیستند.
تمایل به کمانش
یکی دیگر از معایب تیرآهن ماهیت کمانش آن است. به طوری که شما نمیتوانید آن را خمیده کنید. برای اتصال چند قطعه فلزی با هم باید از طریق اتصال جوش استفاده کنید. این مورد یکی از اساسیترین معایب تیر اهنها محسوب میشود. به همین دلیل در زمان ساختمان سازی و بخصوص در قسمت اسکلت، مهندسان کنترل کافی روی اتصال قطعات ندارند و این کار به زمان و دقت زیادی نیاز دارد.
نداشتن مقاومت بالا در برابر گرما و حرارت
یکی دیگر از معایبی که تیرآهنها دارند، نداشتن مقاومت بالا در مقابل دمای بالاست. اگر دمای اسکلت فلزی به 600 درجه سانتیگراد برسد، تعادل ساختمان برهم میریزد و سقوط ساختمان را به دنبال دارد. ناگفته نماند این مورد در پی حوادث و آتشسوزیهای بزرگ اتفاق میافتد. دمای ساختمان به خودی خود به این مقدار نمیرسد.
مهمترین شرکتهای تولید تیرآهن در ایران
برندهای زیادی در ایران در زمینه تولید تیر اهن فعالیت دارند. تولیدکنندگان تیرآهن در ایران محصولاتی از جمله تیرآهن IPE، IPN وipb را در بازار عرضه میکنند. یکی از مهمترین کارخانههای تولید فولاد در کشور با نام «ذوب آهن اصفهان» شناخته شده است.
همچنین میتوان به کارخانه آرین فولاد، فولاد ناب تبریز، فولاد بناب، مجتمع پروفیل صنعت ماهان، فولاد البرز ایرانیان، گروه ملی صنعتی فولاد ایران و همینطور کارخانه فولاد خوزستان اشاره کنیم. خوشبختانه در سالهای اخیر تنوع محصولات ایرانی زیاد شده است. به طوری که برای هر قسمتی از ساختمان سازی که به تیرآهن مخصوصی نیاز داشته باشید، میتوانید نمونه ایرانی آن را نیز خریداری کنید.
قیمت تیرآهن چقدره؟
قیمت تیر آهن هر روز در حال تغییر است. در واقع این محصول تا حد زیادی تحت تاثیر نوسانات قیمت ارز است. اگر بگوییم قسمت فولاد هم مثل طلا هر روز در حال تغییر است، اغراق نکردهایم. از سوی دیگر حجم بالای نیاز در بازار هم بر روی این محصول تاثیر گذاشته است. تحریمها یکی از عواملی که بر روی قیمت تیرآهن تاثیر زیادی گذاشته است.
به طور کلی معیار مشخصی برای تعیین قیمت تیر آهن در بازار وجود ندارد. ابعاد، نوع محصول و حتی کیفیت کارخانه سازنده در تعیین قیمت تیر اهن تاثیر زیادی دارد. قیمت جهانی بازار آهن، هزینههای حمل و نقل، میزان تقاضا برای این محصول و قیمت سنگ هم بر روی قیمت تیر آهن تاثیر میگذارد.
قیمت برخی از این محصولات به صورت شاخهای است. برای مثال میتوان به تیرآهن لانه زنبوری اشاره کنیم که به صورت شاخهای در بازار تعیین قیمت میشود. برخی دیگر از تیر اهنها هم به صورت کلیویی هستند. برای مثال قیمت تیرآهن H (بال پهن) به صورت کیلویی است.
نکاتی برای خرید تیر آهن
اگر قصد ساخت و ساز را دارید، مطمئنا داشتن اطلاعات کافی در مورد تیرآهن، انواع آن، قیمت و … ضرورت دارد. در زمان خرید تیرآهن به این موارد دقت داشته باشید:
- تیرآهن 14، 16 و 18 جزء پرکاربردترینها در بازار هستند که مطمئنا نیاز زیادی به آن دارید.
- از جمله بهترین تیرآهنهای موجود در بازار مربوط به چند کارخانه کشور هستند که شامل ذوب آهن اصفهان، کرمانشاه، یزد، آرین، فایکو و بنا میباشند.
- زمان خرید باید سرتیفیکیت و برگه استاندارد اجباری تمامی برندهای داخلی را از فروشنده دریافت کنید.
- این محصول را میتوانید به صورت حضوری و یا اینترنتی نیز خریداری کنید. مزیت خرید اینترنتی تیرآهن، حذف واسطه و خرید ارزانتر این محصول است.
حرف آخر
آنچه در این مطلب گفتیم راهنمای خوبی برای تمامی کسانی است که به ساخت و ساز علاقمند هستند. به هر حال اگر قصد ساختمانسازی را دارید و طرح اسکلت فولادی توسط یک مهندس کشیده شده است، برای تهیه تیر آهنها باید به بازار مراجعه کنید. شناخت انواع تیر اهن و همچنین کاربرد هر نوع در استفاده بهینه این محصول کمک زیادی به شما میکند.
امیدواریم این مطلب به درستی سوالات شما را پاسخ داده باشد. هر نوع سوال، انتقاد یا پیشنهادی دارید، با ما درمیان بگذارید.